Haiku N°3 - Marcel CHYRZYŃSKI (Poland)
Haiku to pochodząca z XVII-wiecznej Japonii trzywersowa miniatura poetycka, oparta o kanony buddyjskiej filozofii Zen, z założenia przeciwnej abstrakcji. Jej wyznawcy, jeśli filozofują, to tylko patrząc, słuchając, dotykając. Warunkiem niezbędnym dla piszącego haiku jest osiągnięcie stanu świadomości, w którym autor wyzbywa się siebie, analizując otaczającą go naturę i wtapiając się w nią, a następnie wyciągając wniosek. Z tego powodu w haiku nie ma podmiotu lirycznego, a utwór polega na zwięzłym opisie otaczającej rzeczywistości i elementu zaskoczenia w autorskiej refleksji.
Haiku no. 3 na flet solo, skomponowane przez Marcela Chyrzyńskiego z dedykacją dla Natalii Jarząbek, nawiązuje do oryginalnej japońskiej formy. Sposób wykonania poszczególnych fragmentów oraz budowany przez kompozytora nastrój są tu jasno określone. Dlatego wykonawca ma niewiele miejsca na emocjonalną nadinterpretację utworu, który wzbudza u słuchacza różnorodne emocje sam przez się. Kompozytor tworzy kontrastujące ze sobą obrazy, w oparciu o ideę niekończącej się frazy i ciągłego dążenia w poszukiwaniu harmonicznej toniki, podkreślając upływający nieustannie czas.
Zamysł ten wykonawca jest w stanie oddać jedynie dzięki zastosowaniu techniki oddechu permanentnego, która pozwala uniknąć wszelkich zaburzeń. Poszczególne frazy, oddzielone od siebie wymowną ciszą, znajdują w końcu rozwiązanie zbudowanych przez nie napięć harmonicznych. Refleksja kompozytora zawarta jest w ostatnim fragmencie utworu, zbudowanym przy pomocy niekończącego się ciągu sekstol, który rozpędza się, przebiegając przez różnorodne tonacje i harmonie, aby znaleźć swój koniec w dźwięku d, który wydaje się być - jak poprzednio - rozwiązaniem harmonicznego napięcia. Kompozytor nie kończy jednak na tym swojej myśli, dodając jeszcze jeden akord arpeggio, sprawiający wrażenie znaku zapytania, czegoś nierozwiązanego, być może symbolizujący niemożność przewidzenia przyszłości na podstawie analizy otaczającej nas rzeczywistości i nieubłaganie płynącego czasu.
O KOMPOZYTORZE
Marcel CHYRZYŃSKI (*1971), Ukończył z wyróżnieniem krakowską Akademię Muzyczną w klasie kompozycji prof. Marka Stachowskiego w 1995 r. Studiował instrumentację u prof. Krzysztofa Pendereckiego oraz muzykę komputerową u prof. Marka Chołoniewskiego.
Kształcił się także u amerykańskich stypendystów Programu Fulbrighta: Richarda Boulangera, Cindy McTee i Rodneya Oaksa. Swój warsztat kompozytorski doskonalił na wielu polskich i zagranicznych kursach kompozytorskich, pracując pod kierunkiem takich kompozytorów jak m.in.: Paul Patterson, Sylvano Bussotti, Claude Lefebvre, Joji Yuasa, Bogusław Schaeffer, Lidia Zielińska oraz Hanna Kulenty. W 1998 r. uzyskał stopień doktora z zakresu kompozycji, a w 2010 doktora habilitowanego sztuk muzycznych. Obecnie jest adiunktem w Katedrze Kompozycji Akademii Muzycznej w Krakowie oraz, od 2014, dyrektorem Instytutu Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki.
Gościnnie wykładał na uczelniach w Meksyku (Universidad National Autónoma de Mexico w mieście Meksyk), Republice Południowej Afryki (University of Pretoria, University of Cape Town, University of the Witswatersrand w Johannesburgu), Korei Południowej (Yeungnam University w Daegu, Inje University w Gimhae), na Słowacji (Wyższa Szkoła Sztuk Scenicznych w Bratysławie), w Stanach Zjednoczonych (University of Southern California w Los Angeles, New York Conservatory of Music), jak również w ramach międzynarodowych kursów kompozytorskich w Takefu, w Japonii.
Jego utwory wykonywane były w większości krajów europejskich oraz w Gruzji, Australii, Nowej Zelandii, RPA, Japonii, Korei Płd., USA, Kanadzie, Meksyku i Brazylii. Kompozycje Chyrzyńskiego wydawane są przez PWM i Edition Ferrimontana – Frankfurt, ukazały się na 14 płytach kompaktowych (DUX, ZPR Records, Acte Préalable, Instytut Sztuki, PWM-DUX, Polskie Radio SA, Phasma-Music i AM w Krakowie) oraz prezentowane były przez Telewizję Polską, a także radiofonie w Polsce, Holandii, Niemczech, Finlandii, Estonii i Australii.
